Enter: het gezellige klompendorp van Oost-Nederland
Enter heeft haar bekendheid als klompendorp te danken aan een levendige industrie van dit houten schoeisel in met name de negentiende eeuw. Die trots, maar ook de sfeer van weleer is nog volop aanwezig in dit knusse dorp. Flaneer over de Dorpsstraat, de levendige verkeers- en winkelader. Aan de zuidkant is het Modeplein van Roetgerink gelegen en aan de noordzijde het pittoreske Klompen- en Zompenmuseum. Alle bezoekwaardige locaties zijn uitgelicht, evenals de vele gratis parkeerplaatsen.
Laat je verrassen en breng een bezoek aan Enter.
Verdiepende informatie
I. Klompen- en Zompenmuseum
Duik in het industriële verleden en bezoek het Klompen- en Zompenmuseum. Tot in de twintigste eeuw was Enter hét klompendorp van Twente. Het riviertje de Regge werd daarbij als belangrijke vaarweg gebruikt. Enter telde in de hoogtijjaren ruim driehonderd klompenmakers. Nu zijn er slechts enkele liefhebbers, die het ambachtelijke vak van handmatig klompenmaken nog demonstreren. Daarmee wordt het als immaterieel cultureel erfgoed behouden.
Het museum toont de geschiedenis van de klomp, de klompenmakers en hun gereedschappen. De klompen werden vroeger met de hand gemaakt, later volgde mechanisatie. In de werkplaats staan twee oude machines opgesteld en er zijn honderden verschillende soorten klompen te vinden. Zoals gezegd was de Regge van groot belang voor Enter. In de tijd dat de wegen slecht begaanbaar waren, was deze rivier bij uitstek geschikt voor schepen met een platte bodem: de Enterse zompen. Enterse schippers vervoerden producten uit de ruime regio over de Regge en de Vecht verder het land in.
II. Buisjan en de grote klomp
Buisjan is een oud dorpsboerderijtje, vernoemd naar de vroegere bewoner Jan Scholten. Hij droeg altijd een jasje, een buis op z’n Enters, vandaar de naam Buisjan. Thans is er een snoepwinkel uit grootmoeders tijd ingericht, evenals een stoffen- en kledingwinkeltje met een unieke collectie knipmutsen en gerold linnen. Ook de in het dorp bekende schoenmakerij van Philippi heeft er ruimte gekregen. Waan je in de jaren vijftig van de vorige eeuw en geniet van koffie of fris met krentenwegge op het gezellige terras, met uitzicht op de grootste klomp ter wereld. Dit unieke exemplaar is uit één boom gemaakt. Met zijn ruim vier meter lengte staat hij sinds 1991 in het Guinness Book of Records.
III. Hervormde kerk
Dit witte kerkje op het kerkeiland aan de Dorpsstraat stamt uit 1709 en is een Rijksmonument. Deze hervormde protestantse kerk herbergt een bijzondere, oude kerkklok uit 1312. De klok zou gegoten zijn door de rondreizende monnik Nicolaus en is voorzien van diagonale krassen om kwade geesten weg te leiden. De klok is medio negentiende eeuw overgenomen van een kerk uit het Friese Jutrijp. In de Tweede Wereldoorlog werd hij door de Duitsers gevorderd, maar kwam in 1946 terug naar Enter. De klok is voorzien van een voorstelling van een slang die in zijn eigen staart bijt, symbool voor eeuwigheid en oneindigheid. Het orgel in de kerk is rond de laatste eeuwwisseling geplaatst en afkomstig van de firma Mense Ruiter.
IV. Voormalige kerk
Dit karakteristieke pandje aan de Dorpsstraat was lang geleden het onderkomen voor de gereformeerde gemeente. Aan de buitenkant is nog goed te zien dat het hier een voormalige kerk betreft. Het pand stamt uit de jaren vijftig van de negentiende eeuw. Het biedt nu ruimte aan een communicatiebureau. In 1851 is deze eerste gereformeerde kerk Enter gebouwd, die tot 1927 in gebruik is geweest. Daarna werd aan de Rijssenseweg een grotere kerk gebouwd.
V. Dorpsplein
Centraal in de kern gelegen is het oude Dorpsplein. Daar waar tot in het midden van de vorige eeuw waren nog levendig verhandeld werden, is het nu de plek waar elke zaterdagochtend een kleine weekmarkt wordt gehouden. Daarnaast biedt het plein onder meer ruimte aan diverse zomermarkten en een sfeervolle kerstmarkt in december. In de zomer van 2021 heeft het plein, in aansluiting op de Dorpsstraat, een metamorfose ondergaan en is het sfeervoller ingericht.
VI. Brandput
Een replica van de oude brandput siert sinds 2015 de kruising van de Rijssenseweg met de Dorpsstraat. In de volksmond wordt dit centrale punt van belangrijke wegen de brandput genoemd. Aan de hand van oude foto’s is de waterpomp hersteld. De pomp werd door de inwoners gebruikt voor schoon drinkwater, toen er nog geen stromend water in de huizen was. De inwoners deden hier dan ook regelmatig de was.
VII. Middenplein
Het Middenplein is één van de grootste nieuwbouwprojecten in de dorpskern van deze eeuw. Het moet een plek worden voor ontspanning en ontmoeting, met rondom winkels en horeca. De sfeervolle vakwerkstijl trekt de aandacht, evenals de oude waterput van Bentheimer zandsteen. De stenen van de put kwamen ten tijde van de werkzaamheden aan de oppervlakte. De put is een paar honderd jaar oud en in oude luister hersteld. In 2016 is bovendien een tijdscapsule en kunstwerk in de put geplaatst. De tijdscapsule bevat ideeën over hoe Enter er uitziet in 2038. Dan bestaat het dorp 850 jaar.
VIII. Katholieke kerk
De torenspits van de rooms-katholieke kerk is goed zichtbaar in regio. Dankzij de 42 meter hoogte steekt de goudhaan fier boven alles uit.
In februari 1926 gaf pastoor Heimerikx aan architect Clemens Hardeman uit Oldenzaal de opdracht voor het ontwerp. Kort daarop werd de bouw gegund aan de firma Brok en Kerkhof uit Enter. Het gebouw is in neogotische stijl opgetrokken. Het naastgelegen parochiehuis werd pas in de vroege jaren vijftig aangebouwd.
IX. Enterse Waarf
De Enterse Waarf is sinds 2010 aan De Lee gevestigd, net buiten de dorpskern. Het gebouw huisvest de werkplaats voor onderhoud aan en nieuwbouw van zompen. Zompen zijn platbodemschepen, die vooral in de negentiende eeuw een belangrijke functie hadden voor vervoer van materialen over rivier de Regge. Rond 1800 telde Enter zelfs drie van dit soort scheepswerven, met in totaal 125 zompen. Thans is mogelijk om vanaf de Waarf een vaartocht in een zomp te maken.
